2 maja - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Konstanty Ildefons Gałczyński

Obóz Altengrabow, 1 października 1944

Flaga biało-czerwona towarzyszy naszej ojczyźnie od wieków. Pod jej barwami rozgrywały się liczne wydarzenia wpływające na dzieje naszego narodu i kształtowanie się jego terytorium. Wraz z godłem stanowi najważniejszy i najstarszy symbol narodowy kraju. W dodatku nasz kraj, jedyny w Europie, ma dwie oficjalne flagi państwowe: biało-czerwoną i biało-czerwoną z orłem.

 

2 maja obchodzony jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, ustanowiony przez Sejm w 2004 roku. Święto ma wyrażać szacunek do flagi, propagować wiedzę o polskiej tożsamości i symbolach narodowych. Jest to jedno z najmłodszych świąt narodowych w Polsce i choć flagę Polski uznano za oficjalny sztandar naszego kraju 1 sierpnia 1919 r., to historia jej barw i powstania sięga czasów najdawniejszych.

 

Jan Długosz opisując przygotowania do bitwy pod Grunwaldem wspomniał o „chorągwi wielkiej, na której wyszyty był misternie orzeł biały z rozciągnionemi skrzydły, dziobem rozwartym i z koroną na głowie, jako herb i godło całego Królestwa Polskiego”.

Polskie barwy narodowe mają, jako jedne z nielicznych na świecie, pochodzenie heraldyczne, a wywodzą się z dwóch herbów: Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.  Kolor bieli pochodzi właśnie od Orła, który jest godłem Polski i bieli Pogoni, czyli rycerza galopującego na koniu, który z kolei jest godłem Litwy. Oba godła umieszczone zostały na czerwonej tarczy herbowej. Dodatkowo, w heraldyce biel jest symbolem czystości, lojalności, pokory i szlachetności. Czerwień oznacza miłość, dzielność, żarliwość i poświęcenie. Pierwotnie była to jednak czerwień karmazynowa, gdyż taka była uważana za najszlachetniejszą w średniowieczu. Karmazyn symbolizował bogactwo i dostojeństwo, gdyż jego odcień był niezwykle trudny do uzyskania.  Ze względu na wysoką cenę barwnika – koszenili, uzyskiwanej z larw czerwca polskiego – na posiadanie materiałów w tym kolorze pozwolić sobie mogli tylko magnaci i dostojnicy państwowi. A dlaczego na fladze biel jest na pierwszym miejscu? Ponieważ w polskiej heraldyce godło jest ważniejsze niż tło.

 

Ulice miast po raz pierwszy okryły się bielą i czerwienią 3 maja 1792 roku, kiedy to podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej panie przywdziały  białe suknie przepasane czerwoną wstęgą, a panowie wyeksponowali  biało-czerwone szarfy. Wkrótce potem Polacy walczący u boku Cesarza Francuzów Napoleona, chcąc wyróżnić swoją narodowość w armii cesarskiej, wystąpili w barwach biało-czerwonych. I tak, barwy te pojawiły się na proporczykach lanc oraz  kokardach mundurowych.  

 

Ustalenie biało-czerwonych barw jako oficjalnych barw narodowych Polski miało miejsce po raz pierwszy w 1831 roku, w wyniku powstania listopadowego.

 

„Izba Senatorska i Izba Poselska po wysłuchaniu Wniosków Komisji Sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni się łączyć Polacy, postanowiły i stanowią:

Decyzją ta podkreślono naszą tożsamość narodową oraz dążenie do suwerenności. Po odzyskaniu niepodległości barwy i kształt flagi 1 sierpnia 1919 r. uchwalił Sejm Ustawodawczy. Jak głosiła ustawa "za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony". Długości boków na fladze powinny przedstawiać proporcje 5:8.

 

Flaga, zarówno w swojej prostej formie bez godła, jak i z orłem białym, stała się wyrazem narodowej jedności i dumy, towarzysząc Polakom w najważniejszych momentach historii. Również podczas II wojny światowej kolory biało-czerwone były symbolem niezłomności narodu i woli zwycięstwa, budziły nadzieję na wolność.

 

20 lutego 2004 r. na mocy nowelizacji Ustawy o godle, barwach i hymnie RP, dzień 2 maja uchwalono Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Wybór daty święta miał dwie przyczyny. Pierwsza mówi o tym, że właśnie 2 maja 1945 r. flaga polska została zawieszona w Berlinie na Reichstagu oraz na Kolumnie Zwycięstwa. Druga wspomina czas, gdy władze PRL zlikwidowały święto 3 maja. Należało wtedy natychmiast po 1 maja zdjąć flagi, by nie doczekały do 3 maja.

Fladze państwowej należy się szacunek. Eksponowana publicznie musi być czysta oraz mieć czytelne barwy. Nie może być pomięta lub postrzępiona. Flaga nigdy nie może też dotknąć podłogi, ziemi, bruku lub wody. Flagą również nie oddaje się honorów żadnej osobie, nie pochyla się jej przed żadną inną flagą lub znakiem. Nie jest ona bowiem jedynie symbolem państwa, ale również ludzi, którzy na jej tle żyli, umierali i ginęli w drodze o wolność naszej ojczyzny. Godło, barwy i hymn łączyły i łączą wszystkich Polaków w kraju i za granicą. Są trwałymi znamionami tożsamości, honoru i godności Narodu.